هر کسب و کاری برای آن که بداند چگونه مخاطبان خود را افزایش دهد، نیاز به یک نقشه راه برای بازاریابی دارد! این نقشه راه برنامه بازاریابی نامیده می شود و وجود آن در هر کسب و کاری از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. اگر شما هم یک کسب و کار آنلاین دارید، داشتن برنامه بازاریابی یک ضرورت برای شما محسوب می شود. در این مقاله می خواهیم به بررسی کامل برنامه بازاریابی بپردازیم و همه چیز را در مورد آن بررسی کنیم.
برنامه بازاریابی چیست و چرا اهمیت دارد؟
برنامه بازاریابی (Marketing Plan) یکی از مسائل بسیار مهم در کسب و کارهای آنلاین است که باید در هر سال مورد بازبینی و اصلاح قرار بگیرد! اما چند تا از کسب و کارها این کار را می کنند؟ از آنجایی که تدوین یک برنامه بازاریابی کار نسبتاً مشکلی است، دیجیتال مارکترها به آن اهمیت زیادی نمی دهند!
استراتژی تیم مارکتینگ و برنامه بازاریابی در ابتدای هر سال باید با توجه به اهداف جدید سازمان، نوع عملکرد این تیم در سال گذشته و پیشرفت‌های جدیدی که حاصل شده‌اند،تغییر داده شود! داشتن یک برنامه بازاریابی سالانه کمک زیادی در زمینه رسیدن سریع‌تر و آسان‌تر اهداف تجاری سازمان و شرکت شما می‌کند. برنامه بازاریابی به تیم مارکتینگ اطلاعاتی کمک می کند تا در مورد کمپین‌هایی که باید اجرا شوند، اهداف شرکت و میزان رشد آن‌ها بدهد تا دیدگاه آن ها در مورد جایگاهی که پیش‌تر در آن بوده‌اند، موقعیتی که در آن قرار دارند و مسیری که باید برای رسیدن به اهداف طی کنند، کمک کند. به همین دلایل است که نداشتن برنامه بازاریابی باعث آشفتگی و به‌هم‌ریختگی خواهد شد و مدیریت بودجه و منابع انسانی را تا حد سخت می کند که غیرممکن شود.
5 مرحله برای نوشتن یک برنامه بازاریابی کامل
برای داشتن برنامه بازاریابی کامل، چند مرحله است که باید طی کنید:
مرحله اول) تجزیه و تحلیل وضعیت موجود
اطلاع پیدا کردن در مورد شرایط فعلی کسبوکار یکی از مسائل بسیار مهم به حساب می آید که هر کسب و کاری قبل از دنبال کردن و یا حتی نوشتن برنامه بازاریابی باید در مورد آن تحقیق کند.
در واقع کسب و کارها باید نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت‌ها و تهدید‌های پیش‌رو را شناسایی کنند و در تدوین دقیق تر برنامه بازاریابی از آن کمک بگیرند. شرایط بازار و رقبای شما یکی دیگر از نکات ارزشمند و مهمی است که به اندازه شرایط فعلی کسبوکار خودتان باید از آن اطلاعات کسب کنید. همچنین شما برای رقابت با سایر شرکت‌ها به اطلاعات دیگری در مورد آن‌ها نیاز دارید که مهم ترین آن ها عبارتند از:
- مزیت و برتری کالا یا خدمت آن‌ها چیست؟
- در عملکرد آن‌ها چه نقاط ضعف و کمبودهایی دیده می‌شود؟
- آیا شما قادر به ارائه محصول نهایی برتری هستید که به شما مزیت رقابتی دهد؟
بررسی همه جانبه شرایط خود و تفاوت ها نسبت به شرکت‌های رقیب به شناخت بهتر رقبا کمک می‌کند و برنامه‌ریزی دقیق‌تر برای فعالیت‌های بازاریابی و رقابت با رقیبان راحت تر می شود.
مرحله دوم) مشخص کردن جامعه مخاطبین هدف خود
به دست آوردن اطلاعات در مورد شرایط کسبوکار خود و رقبا، به شما در مورد نیازها، خواسته‌ها و علاقه مخاطبین اطلاعات بسیار خوبی می‌دهد. این اطلاعات در بخش تدوین پرسونای خریداران و در نتیجه فروش بهتر به کمک شما خواهد آمد. البته اگر از قبل پرسونای مخاطبین خود را مشخص کرده باشید، در مرحله بعد فقط باید آن را بازنگری کنید. البته بسیاری از کسب و کارها به سراغ تعیین پرسونای مخاطبان نمی روند و اگر شما هم جزء آن دسته از کسب و کارها هستید الان زمان مناسبی برای این کار است. برای مشخص کردن پرسونای مشتری باید به سراغ تحقیقات بازار بروید.
وظیفه شما این است که مخاطبان هدف خود را به چندین دسته طبقه بندی کنید. این گروه‌ها باید بر اساس اطلاعاتی نظیر سن، جنسیت و درآمد و اطلاعات روانشناختی مثل اهداف، اولویت‌ها و نیازهایشان به چند طبقه و دسته تقسیم بندی شوند.
مرحله سوم) اهداف کسبوکار خود را تعیین کنید
مرحله سوم بازاریابی، تعیین کردن اهداف کسب و کار است! در این مرحله شناخت کافی جامعه مخاطبین و کسب اطلاعات در مورد شرایط فعلی کسب و کار کمک زیادی به شما می کند. از مهم ترین اقداماتی که یک دیجیتال مارکتر برای بهبود نرخ بازگشت باید انجام دهد، مشخص کردن اهداف و تدوین استراتژی برای تحقق آن‌ها است. این موارد باید کاملاً قابل اندازه‌گیری، قابل دستیابی، مرتبط با یکدیگر و از لحاظ زمانی محدود باشند. افزایش 5 درصدی تعامل صفحه اینستاگرام در 3 ماه آینده یک مثال خوب است تا بهتر درک کنید! زیرا این مورد در هر زمانی کاملاً قابل آنالیز است.
با توجه به اهداف کلی بازاریابی که باید قابل دستیابی بودن برای کسبوکار خود را هم بررسی کنید. علاوه بر این، چنین هدفی سایر ویژگی‌هایی که بالاتر گفتیم یعنی مشخص بون، قابل اندازه‌گیری بودن و محدود بودن به زمان را نیز دارد پس هدف خوبی برای کسبوکار شماست و امکان قرارگیری در برنامه بازاریابی شما را دارد.
مرحله چهارم) راه کارهای خود را آنالیز کنید
پس از تعیین اهداف و ارائه برنامه بازاریابی مناسب، زمان آن رسیده که بهترین روش ها برای رسیدن به آن را بررسی کنید. بررسی و اندازه گیری روش های مختلف و انتخاب بهترین روش‌هایی که رسیدن به این اهداف را ایجاد می کنند، چهارمین مرحله در تدوین یک برنامه بازاریابی خوب است. هنگامی که اهداف کسبوکار تعیین و برنامه بازاریابی خود را بر اساس آن طراحی شد، زمان آن می رسد که بهترین روش های رسیدن به آن‌ها را هم انتخاب کنید. مسئولیت شما بهترین و سریع ترین روش‌ها و تاکتیک‌هایی است که با شرایط فعلی شما و نیازها و ویژگی‌های جامعه مخاطبین‌تان هماهنگ هستند.
مثال قبل یادتان هست؟ در آن روش‌هایی مانند برگزاری مسابقه، پاسخ دادن به همه کامنت‌ها و دایرکت‌ها و انتشار پست‌های جذاب به صورت منظم و برای ۳ بار در هر هفته راه کار بسیار خوبی است. در کل هر چقدر اهداف شما بیشتر مشخص باشد، تاکتیک‌های موثرتر و خلاقانه‌تری برای برآورده کردن آن‌ها به ذهنتان خواهد رسید. پس برای موفقیت در مرحله چهارم تدوین برنامه بازاریابی نیاز دارید! این مرحله کمک می کند تا به اهداف خود برای کسب و کارتان برسید.
مرحله پنجم) بودجه خود را مشخص نمایید
بودجه نقش بسیار مهمی در برنامه بازاریابی دارد که باید برای تعیین تاکتیک‌ها در نظر داشته باشید.
دلیل آن، این است که اجرا کردن روش ها نیازمند هزینه است که این هزینه باید متناسب با بودجه کسب و کارتان باشد بنابراین بهتر است پیش از تدوین راهکارها یا پس از نوشتن آن‌ها و قبل از اجرای آن ها، به عنوان مرحله پنجم تدوین برنامه بازاریابی، به سراغ تعیین بودجه بروید. البته این گزینه مرحله می تواند قبل از تعیین اهداف باشد تا دوباره کاری نشود.
به عنوان مثال، یکی از تاکتیک‌های پیشنهادی شما تبلیغ در شبکه‌های اجتماعی است؛ در حالی که بودجه اختصاص داده شده، اجازه اجرای کامل کمپین را نمی دهد! پس بهتر است لیست کاملی از ایده‌هایی که احتمالا به شما در پیش‌برد کسب‌و‌کارتان کمک خواهد کرد، داشته باشید و سپس بر اساس آن‌ها بهترین ایده‌هایی که با بودجه شما در این بخش، هم‌خوانی دارند را اجرا کنید. تخمینی از بودجه، مدت زمان به سرانجام رسیدن ایده، نیروی کار و امکانات مورد نیاز برای پیاده‌سازی آن کمک زیادی به انتخاب ایده می کند! این کار هم روند ایده پردازی را بهینه‌تر می‌کند و اجازه تصمیم گیری راحت را به مدیران کسب و کار می دهد.
یکی از مهم ترین سوالاتی که برای شما پس از نوشتن برنامه بازاریابی پیش می آید، این است که چه ویژگی‌های یک برنامه بازاریابی می‌تواند به آن برتری ببخشد و آن را از نمونه‌های آماده و قدیمی متمایز کند؟ اگر برنامه بازاریابی خود را بر اساس چند مرحله بالا تدوین کرده اید، در بخش بعدی هم ما را همراهی کنید.
چگونه برنامه بازاریابی خود را بهینه سازی کنیم؟
برنامه‌های بازاریابی بیانگر اهداف و نوع عملکرد شرکت شما هستند و دلیل اهمیت زیاد آن نیز همین موضوع است. برنامه بازاریابی که بر اساس مراحل بالا تدوین شده باشد، بر کیفیت فعالیت و حضور شما در دنیای دیجیتال اثر می‌گذارند و روز به روز بهینه تر می شود. یک برنامه بازاریابی به ۶ عنصر مهم و اساسی نیاز دارد تا بتواند موثر باشد و کمکی در رشد کسبوکار شما به حساب بیاید. در ادامه هر یک از این ۶ مورد را به تفکیک بیان و بررسی خواهیم کرد:
یک) خلاصه کسبوکار
خلاصه کسب و کار یکی از بخش های مهم برنامه بازاریابی است که در مورد چیستی، حوزه فعالیت و شرایط فعلی کسب‌و‌کاری است که در حال آماه کردن برنامه بازاریابی برای آن هستید کمک می کند. این بخش از برنامه بازاریابی شامل موضوعاتی ساده و بدیهی از جمله نام شرکت، آدرس دفتر مرکزی و حوزه‌هایی که در آن‌ها فعالیت می‌کند، می‌شود. جزییات بیشتری همچون تحلیل نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت‌ها و تهدیدها (SWOT) نیز در خلاصه کسب و کار قرار می گیرد. همچنین باید دقت داشته باشید که این مسئله با صبوری، کسب تجربه و رقابت سالم با رقبای تجاری در بازار بدست می آید. بنابراین برای داشتن خلاصه کسب و کار کامل عجله نکنید!
دو) اهداف کسبوکار
هر شرکت اهداف بزرگ بزرگی برای کسب و کار خود دارد که البته منظور ما هدف های بزرگ نیست! شما نیاز دارید تا در برنامه بازاریابی خود، جز اشاره کلی به هدف‌های درازمدت و کلان، به اهداف کوتاه مدت و ابتکارات تیم مارکتینگ برای رسیدن به آن‌ها اشاره کنید. در برنامه بازاریابی باید مشخص باید که کدام پروژه ها زیر نظر تیم بازاریابی انجام می شود و اعضایی که قرار است آن را پیش ببرند، چه کسانی هستند و حتی چه وظایفی در این مسیر دارند. علاوه بر این لازم است در کنار تمام این ابتکارات، ابزارهایی را معرفی کنید تا به کمک آن‌ها میزان تاثیرگذاری ابتکارات در رسیدن به هدف و حرکت رو به جلو اندازه‌گیری شود.
سه) بازار هدف
تحقیقات پایه‌ای و اساسی در بازار یکی از مواردی است که برای لحاظ کردن این عنصر در برنامه بازاریابی به شما کمک می کند و حتی ضروری است! اگر شرکت شما پیش‌تر تحقیقات بازار را به طور کامل و جامع انجام داده باشد، بهره‌وری از این عنصر در برنامه بازاریابی برای شما بسیار راحت‌تر خواهد شد. توجه به بازار هدف در تدوین برنامه بازاریابی با شناسایی خریداران محصول یا خدمت، تحلیل وضعیت بازار، شناسایی رقبا و بررسی عملکرد، نقاط ضعف و نقاط قوت آن‌ها و مشخص کردن پرسونای مخاطبین ممکن می‌شود.
چهار)استراتژی بازاریابی
پس از شناسایی بازار هدف و درک ترجیحات کاربران و مشتریان خود توسط اعضای بخش بازاریابی و تحقیقات، شرکت موظف به تدوین یک استراتژی بازاریابی صحیح و قراردادن آن در برنامه بازاریابی است. طراحی این استراتژی که بر اساس تحقیقات بازار طراحی می‌شود، شامل اطلاعات ارزشمندی در مورد چگونگی حضور و فعالیت کسبوکار شما در بازار، بهترین طرق جذب کاربران جدید و تبدیل آن‌ها به مشتری است. شما باید بدانید که مزیت رقابتی شما نسبت به سایر کالاها یا خدمات مشابه موجود در بازار چیست و از این مزیت برای ربودن کاربران از رقبا استفاده کنید. یک استراتژی بازاریابی خوب می‌تواند شرایط کسبوکار شما را کاملاً متحول کند و به همین دلیل است که آن را یکی از مهم‌ترین عناصر برنامه بازاریابی معرفی کردیم.
پنج) بودجه بازاریابی
بودجه تمام هزینه‌ای نیست که در حساب شرکت شما وجود دارد! بلکه بودجه‌ای است که آن را در برنامه بازاریابی خود جای می دهید و باید به آن توجه ویژه داشته باشید، بودجه بازاریابی کسبوکار شما است. اینبودجه که از عناصر مهم یک برنامه بازاریابی خوب و کارآمد است، هزینه‌ای است که شرکت در اختیار تیم مارکتینگ می‌گذارد تا آن‌ها اهداف بازاریابی مجموعه را با ابتکارت خود پیش ببرند.
این بودجه صرف موارد مختلفی می شود که از حقوق پرداختی به اعضای تیم تا امکانات و ابزارهایی که در اختیار آن‌ها می‌گذارید تا به کمک آن‌ها اهداف شرکت را عملی کنند را شامل می شود.
شش) کانال‌های بازاریابی
کانال‌های بازاریابی، آخرین عنصر مهمی که باید در برنامه بازاریابی به آن توجه کنید. احتمالا شرکت شما فضاهای تبلیغاتی خاصی را برای تبلیغ محصول خود دارد اما منظور ما از کانال‌های بازاریابی این فضاهای تبلیغاتی نیست! تیم مارکتینگ هر کسب‌و‌کاری موظف است برای انتشار محتواها و افزایش آگاهی از برند از کانال‌های بازاریابی خاص دیگری که به جامعه مخاطبین کالا یا خدمت شما دسترسی دارند، نیز استفاده کند.
یکی از مهم‌ترین کانال‌های بازاریابی هر کسب‌و‌کاری شبکه‌های اجتماعی هستند. اگر افراد بدانند که کدام شبکه اجتماعی تناسب بیشتری با کسبوکار آن‌ها دارد، می‌توانند فعالیت اصولی خود را در آن شروع کنند و با انتشار محتواهایی جذاب کاربران را جذب و وارد مراحل سفر مشتری نمایند. انتخاب بهترین شبکه‌های اجتماعی، تدوین استراتژی‌های صحیح برای فعالیت در هر یک از این فضاها، ارزیابی نتایج حضور و فعالیت در شبکه‌های اجتماعی مختلف و در آخر بهینه‌سازی این دسته از فعالیت‌ها از مجموعه وظایف یک مدیر شبکه‌های اجتماعی است.
نتیجه گیری
داشتن برنامه بازاریابی به شما کمک می کند تا بتوانید به بهترین شکل ممکن بازاریابی کسب و کارتان را انجام دهید. اگر کسب و کاری دارید، برای خودتان یک برنامه بازاریابی داشته باشید و آن را اجرا کنید. در این مقاله به بررسی همین موضوع پرداختیم که امیدواریم مفید واقع شده باشد. اگر سوالی دارید، در بخش نظرات مطرح کنید تا شما را راهنمایی کنیم.
